Άλλες Οφθαλμολογικές Παθήσεις

Βλεφαρίτιδα

Η βλεφαρίτιδα είναι μία συνήθης και επίμονη φλεγμονή των βλεφάρων. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ερεθισμό, κνησμό, και συχνά κοκκίνισμα του ματιού. Η κατάσταση αυτή συχνά συμβαίνει σε άτομα που παρουσιάζουν ροπή για λιπαρό δέρμα, πιτυρίδα ή ξηροφθαλμία.

Η βλεφαρίτιδα μπορεί να αρχίσει στην πρώιμη παιδική ηλικία με την εμφάνιση κοκκίωσης στα βλέφαρα και να συνεχίσει στην υπόλοιπη ζωή σαν χρόνια κατάσταση. Επίσης μπορεί να αρχίσει αργότερα στη ζωή.

Βακτήρια ζουν φυσιολογικά στην επιφάνεια του δέρματος γύρω από τα μάτια, αλλά σε συγκεκριμένα άτομα αρχίζουν να αναπτύσσονται μέσα στο δέρμα στη βάση των βλεφαρίδων. Ο επερχόμενος ερεθισμός, που ορισμένες φορές σχετίζεται με υπερλειτουργία των παρακείμενων σμηγματογόνων αδένων, προκαλεί απολέπιση που μοιάζει με πιτυρίδα και σχηματισμό σωματιδίων κατά μήκος των βλεφαρίδων και της άκρης του βλεφάρου καθώς και σε χαλάζια, επίπονα φλεγμονώδη  ξογκώματα εντός των βλεφάρων.

Στη βλεφαρίτιδα, και τα δύο βλέφαρα καλύπτονται από λιπαρό έκκριμα και βακτήρια  οντά στη βάση των βλεφαρίδων. Το μάτι είναι  ρεθισμένο και μπορεί να φλεγμαίνει. Συχνός,  ροσεκτικός καθαρισμός της άκρης του βλεφάρου  οηθά στον έλεγχο της βλεφαρίτιδας.

Σε ορισμένες περιπτώσεις η απολέπιση ή τα  ακτήρια προκαλούν μόνο μικρό ερεθισμό και  νησμό, αλλά σε άλλες μπορεί να προκαλέσουν  οκκίνισμα, «τσίμπημα» ή «κάψιμο». Ορισμένα  τομα μπορεί να αναπτύξουν αλλεργία στην  πολέπιση ή στα βακτήρια που τα περιβάλλουν.

Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρότερες επιπλοκές, όπως φλεγμονή των ιστών του οφθαλμού, συγκεκριμένα του κερατοειδούς (το διαυγές, πρόσθιο άνοιγμα του ματιού)

Τα τρία βασικά σημεία που θα πρέπει να εξακριβώνονται σε ασθενείς που έχουν βλεφαρίτιδα είναι τα εξής:

• Αν υπάρχει παρουσία flecks (πιτυρίδα) πάνω στις βλεφαρίδες των ασθενών και τους φλεγμαίνοντες αδένες.
• Σημαντικό διαχωρισμό αποτελεί το γεγονός αν η βλεφαρίτιδα συνοδεύεται από σταφυλοκοκκική επιμόλυνση. Αυτό είναι εύκολα αντιληπτό από τα μικρά έλκη που παρουσιάζει μια τέτοια επιμόλυνση στις βάσεις των βλεφαρίδων.
• Θα πρέπει να εξακριβωθεί αν η βλεφαρίτιδα αυτή συνοδεύεται από ροζοδόχο ακμή.

Λοιμώδεις επιπεφυκίτιδες

Μπορεί να προκληθούν από μικρόβια, ιούς ή χλαμύδια.

Οι μικροβιακές επιπεφυκίτιδες χαρακτηρίζονται από οξεία έναρξη με ερυθρότητα του οφθαλμού και κολλώδεις εκκρίσεις (τσίμπλες). Μπορεί ακόμη να συνυπάρχουν ελαφρός ή μέτριος κνησμός και αίσθημα καύσου ή ξένου σώματος. Η όραση δεν επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό. Σημαντική μείωση της όρασης μπορεί να υποκρύπτει άλλη σοβαρότερη αιτία, ή συμμετοχή του κερατοειδούς. Οι περισσότερες περιπτώσεις μικροβιακής επιπεφυκίτιδας είναι αυτοπεριοριζόμενες, αλλά συνήθως συνταγογραφείται ένα κολλύριο με αντιβιοτικό ευρέου φάσματος, όπως η τομπραμυκίνη, το φουσιδικό οξύ ή η χλωραμφενικόλη. Η προσβολή του επιπεφυκότα από γονόκοκκο (το μικρόβιο που προκαλεί το αφροδίσιο νόσημα γονόρροια) είναι μια οξεία και πολύ σοβαρή κατάσταση, επειδή ο γονόκοκκος μπορεί να διαπεράσει ακόμη και το ανέπαφο (χωρίς τραυματισμό) επιθήλιο του κερατοειδούς προκαλώντας σημαντικές βλάβες, αν δεν αντιμετωπιστεί με ειδική αντιβιοτική αγωγή.

Οι ιογενείς επιπεφυκίτιδες έχουν κάποια χαρακτηριστικά που τις διαφοροποιούν από τις μικροβιακές. Και εδώ υπάρχει η ερυθρότητα του ματιού, οι εκκρίσεις όμως είναι περισσότερο υδαρείς (λεπτόρρευστες) παρά πυώδεις. Συχνό εύρημα αποτελεί η διόγκωση των προωτιαίων λεμφαδένων, όπως επίσης και το οίδημα των βλεφάρων, που μερικές φορές είναι τόσο έντονο, ώστε να προκαλεί τη σύγκλισή τους. Εκδηλώνονται συχνά στην πορεία παιδικών ιογενών λοιμώξεων και χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής λόγω της υψηλής μεταδοτικότητάς τους. Ιδιαίτερη μέριμνα πρέπει να ληφθεί για το συχνό πλύσιμο των χεριών, τη μη χρήση κοινών πετσετών, μαξιλαριών κ.λπ. Όπως και οι περισσότερες ιώσεις, οι ιογενείς επιπεφυκίτιδες κάνουν τον κύκλο τους και δεν απαιτούν ειδική θεραπευτική αγωγή. Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις επιπεφυκίτιδας από ερπητοϊούς (που συνήθως συνοδεύονται από φυσαλιδώδες εξάνθημα στα βλέφαρα), όπου γίνεται χρήση ειδικών αντιικών παραγόντων.

Από τις χλαμυδιακές επιπεφυκίτιδες πιο γνωστό είναι το τράχωμα, που αποτελεί και το 3ο συχνότερο αίτιο τύφλωσης παγκοσμίως, μετά τον καταρράκτη και το γλαύκωμα. Πρόκειται για χρόνια επιπεφυκίτιδα, που αφορά συνήθως χώρες με ανεπαρκείς συνθήκες υγιεινής. Η θεραπεία γίνεται με τα κατάλληλα αντιβιοτικά.

Μη λοιμώδεις επιπεφυκίτιδες

Περιλαμβάνουν την οξεία και τη χρόνια αλλεργική επιπεφυκίτιδα και κάποιες ουλοποιητικές και φυσαλιδώδεις βλάβες του επιπεφυκότα. Αλλεργία καλείται η υπέρμετρη αντίδραση του οργανισμού σε κάποια φαινομενικά «αβλαβή» ουσία του περιβάλλοντος. Τα πιο συνήθη αλλεργιογόνα είναι η γύρη, η μούχλα, τα σάλια ζώων, διάφορα χημικά, καθώς και ορισμένα φαγητά και φάρμακα.

Η οξεία αλλεργική επιπεφυκίτιδα χαρακτηρίζεται από αιφνίδια έναρξη, με κνησμό, οίδημα των βλεφάρων και χύμωση (οίδημα) του επιπεφυκότα. Για να προκληθεί η αλλεργική αντίδραση, πρέπει να προηγηθεί επαφή με το αντίστοιχο αλλεργιογόνο. Έτσι, ο ασθενής πρέπει να γνωρίζει τις ουσίες που τον επηρεάζουν, ώστε να τις αποφεύγει, ενώ συνιστάται και η χρήση κολλυρίων τεχνητών δακρύων ή πλύσεις με νερό, ώστε να απομακρυνθεί το αλλεργιογόνο, αν έχει ήδη εκτεθεί σε αυτό. Τόσο για την πρόληψη όσο και για την ανακούφιση της οξείας αλλεργικής επιπεφυκίτιδας υπάρχουν αρκετά κολλύρια (αγγειοσυσπαστικά, αντισταμινικά κ.λπ.)

Η χρόνια αλλεργική επιπεφυκίτιδα έχει διάφορες μορφές, όπως η εαρινή και η ατοπική κερατοεπιπεφυκίτιδα. Η εαρινή αλλεργική κερατοεπιπεφυκίτιδα προσβάλλει συχνότερα τα παιδιά, και συνήθως τα αγόρια. Είναι πιο έντονη σε ξηρά και ζεστά κλίματα, ιδίως τους θερινούς μήνες. Τα συμπτώματα αφορούν και τους δύο οφθαλμούς και περιλαμβάνουν έντονο κνησμό, ερυθρότητα, κάψιμο, αίσθημα ξένου σώματος, δακρύρροια, παχιές νηματοειδείς εκκρίσεις και φωτοφοβία. Οι ασθενείς με εαρινή αλλεργική επιπεφυκίτιδα έχουν κατά κανόνα θετικό ατομικό και οικογενειακό ιστορικό για εποχιακές αλλεργίες, ατοπικές δερματίτιδες και άσθμα. Μετά από μερικά χρόνια ενεργής νόσου, η πλειονότητα των ασθενών παρουσιάζει αυτόματη ίαση.

Η ατοπική μορφή προσβάλλει συνήθως μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα με θετικό ατομικό και οικογενειακό ιστορικό δερματικής ατοπίας ή άσθματος. Πρόκειται για δυνητικά σοβαρή νόσο, ή οποία μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση. Ένας μεγάλος αριθμός οφθαλμικών καταστάσεων συνυπάρχουν με την ατοπική αλλεργική επιπεφυκίτιδα. Αυτές είναι η κερατίτιδα από απλό έρπητα, ο πρόσθιος και ο οπίσθιος υποκαψικός καταρράκτης, και ο κερατόκωνος. Η θεραπεία της χρόνιας αλλεργικής επιπεφυκίτιδας είναι παρόμοια με αυτή της εποχιακής αλλεργικής, αν και τα τοπικά στεροειδή χρησιμοποιούνται περισσότερο.

Ξηροφθαλμία

Εκατομμύρια χρόνια πριν, οι πρώτοι ζωντανοί οργανισμοί εγκατέλειψαν την θάλασσα και ξεκίνησαν να ζούνε στη στεριά. Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες για την επιβίωσή τους ήταν η ανάπτυξη του συστήματος παραγωγής δακρύων με κύριο σκοπό την ενυδάτωση της επιφάνειας των ματιών τους και τη διατήρηση της πολύτιμης όρασής τους.

Τα δάκρυα, που παράγονται συνεχώς από τους δακρυικούς αδένες και όχι μόνο όταν κλαίμε, παραμένουν για λίγο στην επιφάνεια του ματιού και μετά αποχετεύονται προς τη μύτη, μέσω των δακρυικών σημείων, που βρίσκονται στις άκρες των βλεφάρων. Σήμερα, το εξελιγμένο μας δακρυικό σύστημα υφίσταται πολλές αρνητικές επιδράσεις που διαταράσσουν τη λεπτή του ισορροπία, με αποτέλεσμα την ξηροφθαλμία, μία σοβαρή διαταραχή που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε μόνιμες βλάβες του επιπεφυκότα και του κερατοειδή και σε μείωση της οράσεως. Περίπου ένας στους πέντε ασθενείς που επισκέπτονται τον οφθαλμίατρό τους υποφέρουν από ξηροφθαλμία.

Συμπτώματα

Η ξηροφθαλμία οφείλεται στην ανεπαρκή ενυδάτωση του οφθαλμού.

Ο κερατοειδής και ο επιπεφυκότας δεν υγραίνονται επαρκώς με δακρυικό υγρό και ξηραίνονται, με αποτέλεσμα τη διαταραχή της ομαλής τους λειτουργίας και την εκδήλωση των ενοχλημάτων.

Όλοι καταλαβαίνουμε τι σημαίνει δάκρυ όταν κλαίμε ή όταν ένα ξένο σώμα μπει μέσα στο μάτι μας. Η παραγωγή των δακρύων όμως δεν είναι τόσο απλή υπόθεση. Αφορά ένα εξελιγμένο σύστημα που επιτελεί μία σειρά από σημαντικές λειτουργίες, με κύριο και τελικό στόχο να βλέπουμε καθαρά.

 

Ποια είναι τα σημαντικότερα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας;

• Αίσθημα ξηρότητας στα μάτια
• Αίσθημα άμμου ή γενικά ξένου σώματος
• Αίσθημα καύσου (κάψιμο στα μάτια)
• Αυξημένη ευαισθησία στο φως
• Υπερβολική παραγωγή δακρύων, σαν αντίδραση στη ξηρότητα (επιφορά)
• Αίσθημα κολλωδών βλεφάρων (βλέφαρα που κολλάνε στο μάτι κατά τους βλεφαρισμούς)
• Κουρασμένα μάτια